ယဥ္ေက်းမႈနဲ႕ရွင္သန္တိုးတက္ေရး

စ်ာန္မင္း

အဆင့္ဆင့္တိုးတက္လာတဲ့ယဥ္ေက်းမႈ
မြန္းက်ပ္ ပိတ္ေလွာင္ၿပီး မည္းမည္းေမွာင္ေနတဲ့ ေက်ာက္ဂူေတြထဲမွာ ဆက္လက္ရွင္္သန္လို႔ ေၾကာက္စိတ္ကို အတင္း ခ်ဳိးႏွိမ္ၿပီး အျပင္ဘက္ကို ထြက္ခဲ့တယ္။ သူေၾကာက္႐ြံ႕ေနခဲ့တဲ့ သဘာဝေလာကႀကီးနဲ႔ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ခဲ့တယ္။ သဘာဝ ရဲ႕ အုပ္စိုးခံဘဝမွာ ျပားျပားဝပ္ေနရာက သဘာဝရဲ႕အုပ္စိုးသူဘဝကို ေရာက္ဖို႔ မတ္တပ္ရပ္လိုက္တယ္။ သဘာဝနဲ႔ရင္ဆိုင္ တိုက္ရင္း ကိုယ့္ရဲ႕အင္အားေသးေသးကို ဆပြားႀကီးထြားေစတဲ့နည္းကို သိလာခဲ့ရတယ္။ ဒါကေတာ့ ဘဝတူ လူသားအခ်င္းခ်င္း စုစည္းေပါင္းစပ္လိုက္ျခင္းပါပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ မိသားစုကေန မ်ဳိးႏြယ္စုေတြ လူမ်ိဳးစုေတြအထိ ႀကီးထြားလာၿပီး ၿမိဳ႕ျပေက်းရြာကေန တိုင္းျပည္ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အင္ပါယာႀကီးေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈသမိုင္းဟာ အဆင့္ဆင့္ကို တိုးတက္ လာခဲ့တယ္။

ေျခေထာက္ပါတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား
လူအုပ္စုေတြ၊ တိုင္းႏိုင္ငံေတြ ကဲြျပားသလို ယဥ္ေက်းမႈေတြဟာလည္း ကြဲျပားေနပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈေတြဟာ တည္ၿငိမ္ ေနတယ္လို႔ထင္ရေပမယ့္ လူေတြလိုပဲ သူလည္း လႈပ္ရွားသြားလာေနခဲ့တာပါ။ ယဥ္ေက်းမႈႀကီး တစ္ခုလုံးအေနနဲ႔ သြားလာကူးသန္း တာကို ျမင္ရဖို႔မလြယ္ေပမယ့္ ယဥ္ေက်းမႈရဲ႕အစိတ္အပိုင္း ပစၥည္းမ်ား ကူးသန္းသြားလာတာကိုေတာ့ ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ေနရပါ တယ္။
စကၠဴနဲ႔ ပုံႏွိပ္မႈအတတ္ဟာ ေရွးေဟာင္းတ႐ုတ္ယဥ္ေက်းမႈထဲက ပစၥည္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီကေန႔ေတာ့ အေနာက္တိုင္း ယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ အဓိက ပစၥည္းေတြအျဖစ္ကို ကူးေျပာင္းသြားခဲ့ပါၿပီ။ ဒီထက္ေျပာရရင္ ကမာၻ႕ယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ ပစၥည္းအ ျဖစ္ ကမာၻအရပ္ရပ္က ယဥ္ေက်းမႈအားလုံးထဲဆီကို ေရာက္ရွိေနပါၿပီ။ ဥေရာပနယ္သစ္ရွာေဖြေရးသမားေတြရဲ႕ အဓိက ကိရိယာျဖစ္ တဲ့ သံလိုက္အိမ္ေျမႇာင္ဟာလည္း တ႐ုတ္ယဥ္ေက်းမႈပစၥည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႀတီဂိုႏိုေမႀတီဆိုုတဲ့ သခ်ၤာပညာရပ္ရဲ႕ ဇာတိႏိုင္ငံဟာ အီဂ်စ္ျဖစ္ပါတယ္။ အေနာက္တိုင္းက῾အာရပ္ကိန္းဂဏန္းမ်ား᾽ လို႔ေခၚေဝၚသုံးစြဲေနတဲ့ ကိန္းဂဏန္းစနစ္ဟာ အိႏိၵယယဥ္ေက်းမႈမွာ ေမြးဖြားခ်က္ေႂကြခဲ့တာပါ။ အလယ္ေခတ္မွာ အာရပ္မ်ားက ဥေရာပဆီ သယ္ေဆာင္သြားတဲ့အတြက္ အာရပ္ကိန္းဂဏန္းမ်ားလို႔ အမည္တြင္သြားတာ ျဖစ္တယ္။ ယမ္းမႈန္႔ဟာ တ႐ုတ္ရဲ႕တီထြင္မႈ ျဖစ္သလုိ စစ္တုရင္ကစားနည္းဟာလည္းအိႏိၵယယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ မူပိုင္ ျဖစ္ပါတယ္။
အေတြးအေခၚ အယူအဆေတြ၊ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ၊ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းေတြ၊ နည္းပညာေတြသာမက ေျမႀကီးက ေပါက္တဲ့ သီးပင္ စားပင္ေတြလည္း တစ္ႏိုင္ငံကတစ္ႏိုင္ငံ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုကတစ္ခု ကူးေျပာင္းေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ကမာၻ႔အႀကီး ဆုံး ရာဘာထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းရွင္ တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ မေလးရွားႏိုင္ငံမွာ နဂိုက ရာဘာပင္မရွိခဲ့ပါ။ ရာဘာပင္ရဲ႕မူလဇာတိဟာ ဘရာဇီး ႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔အာဖရိကတိုက္မွာ စိုက္ပ်ဳိးေနၾကတဲ့ ဆန္စပါးအမ်ားစုရဲ႕ ဇာတိဟာ အာရွတိုက္ျဖစ္ၿပီး ေဆးရြက္ႀကီးကေတာ့ အေနာက္ကမာၻကေန ေရာက္လာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔ဂ်ဳံကို ႏိုင္ငံျခားပို႔ကုန္အျဖစ္ အႀကီးအက်ယ္ စိုက္ပ်ဳိိးေနတဲ့ အာဂ်င္တီးနား ႏုိင္ငံဟာ မူလက ဂ်ဳံကို ႏိုင္ငံျခားမွ မွာယူတင္သြင္းခဲ့ရပါတယ္။
မေတာ္သူေသ ေတာ္သူေန
လူသားအခ်င္းခ်င္း၊ လူမိ်ဳးအခ်င္းခ်င္း၊ ႏို္င္ငံအခ်င္းခ်င္း ကူးလူးဆက္ဆံမႈနဲ႔အတူ ယဥ္ေက်းမႈေတြဟာလည္း ကမာၻအႏွံ႔ ေျခဆန္႔ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီလို ခရီးဆန္႔ရင္းကအမိ်ဳးတူ ယဥ္ေက်းမႈေတြနဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခါ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈေတြ ျဖစ္ရပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ ျဖစ္တည္မႈကို သေဘာေပါက္ရင္ ဒီယွဥ္ၿပိဳင္ပြဲေတြ ျဖစ္ေပၚလာရတာကို ထူးဆန္းမိမယ္မဟုတ္ပါဘူး။
လူတစ္ခ်ဳိ႕ မွတ္ထင္ယူဆေနသလို ယဥ္ေက်းမႈဟာ အမွတ္တံဆိပ္သက္သက္ မဟုတ္ပါ။ လူ႔ဘဝရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ လူ႔ဘဝရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြဆီေရာက္ေအာင္ သယ္ပို႔ေပးဖို႔ ယဥ္ေက်းမႈေတြ ေပၚေပါက္တည္ရွိျခင္းသာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ယဥ္ေက်းမႈဆိုတာ အကိုးကြယ္ခံ မဟုတ္ပါ။ အသုံးခ်ခံသာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ပဲ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ထိပ္တိုက္ေတြ႔တဲ့အခါ အရည္အေသြးခ်င္း ယွဥ္ၿပိဳင္ရပါတယ္။ အရည္အေသြးနိမ့္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈဟာ အပယ္ခံရၿပီး အရည္အေသြးျမင့္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈက ဆက္လက္ရွင္သန္ပါတယ္။
ပုံစံျပရရင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ မဆက္စပ္မိခင္က အေနာက္ႏိုင္ငံေတြဟာ သားေရလိပ္ေပၚမွာ စာေပေရးသား မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ ၾကပါတယ္။ တ႐ုတ္ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္မိၿပီးတဲ့ေနာက္ စကၠဴ ယဥ္ေက်းမႈလည္း အေနာက္ႏိုင္ငံေတြဆီ ေရာက္ရွိလာတယ္။ သားေရလိပ္ ယဥ္ေက်းမႈဟာ အသစ္ေရာက္ရိွလာတဲ့ စကၠဴ ယဥ္ေက်းမႈကို ဘယ္လိုမွ မယွဥ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ အ႐ံႈးေပးခဲ့ရတယ္။ ဒီနည္းတူပဲ အာရပ္ ကိန္းဂဏန္းေတြ မေရာက္လာခင္က ဥေရာပမွာ ေရာမကိန္းဂဏန္းေတြပဲ မင္းမူခဲ့ပါတယ္။ အလယ္ေခတ္မွာ အာရပ္ေတြေၾကာင့္ ေရာမ ကိန္းဂဏန္းစနစ္သစ္ေတြ ေရာက္ရွိလာတဲ့အခါ ေရာမကိန္းဂဏန္းေတြဟာ အေရးနိမ့္ခဲ့ရတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ သားေရလိပ္ ယဥ္ေက်းမႈလိုပဲ ေရာမကိန္းဂဏန္း ယဥ္ေက်းမႈဟာလည္း ျပတိုက္ထဲကို ေရာက္သြားရေတာ့တယ္။
အရည္အေသြးရဲ႕ဇာစ္ျမစ္
ဝိုင္အရက္အေကာင္းဆုံးကို အီတလီလူမ်ဳိးေတြက ခ်က္လုပ္တယ္။ ဝီစကီအေကာင္းဆုံးကို စေကာ့ခ်္လူမ်ိဳးေတြ ခ်က္လုပ္ တယ္။ဘီယာအေကာင္းဆုံးကို ဂ်ာမန္လူမိ်ဳးေတြ ခ်က္လုပ္တယ္။ ဒီအခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီး ယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ အရည္အေသြးဟာ သီးသန္႔ လူမ်ဳိးတစ္မိ်ဳးမွာ ျမစ္ဖ်ားခံတယ္လို႔ ယူဆသူက ယူဆတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈႀကီးတစ္ခုလုံးအေနနဲ႔ သာလြန္မႈ မရွိႏိုင္ေပမယ့္ ယဥ္ေက်းမႈ အစိတ္အပိုင္းေတြမွာေတာ့ လူမိ်ဳးတစ္မ်ိဳးကပဲ အၿမဲလႊမ္းမိုးေနရမယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ အႂကြင္းမဲ့ မမွန္ႏိုင္ပါဘူး။
ေအာ္တိုမန္ ယဥ္ေက်းမႈေခတ္ကဆိုရင္ ေဆးကုသမႈနယ္ပယ္၊ ကုန္သြယ္မႈနယ္ပယ္ စတာေတြမွာ ပထမဆုံး လႊမ္းမိုးခဲ့သူ ေတြဟာ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဂ်ဴးလူမိ်ဳးေတြဟာလည္း စပိန္ႏိုင္ငံကေန ေရႊ႕ေျပာင္းၿပီး အာရပ္အင္ပါယာထဲ ေရာက္လာသူ ေတြပါ။ ေဆးဝါးယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရး ယဥ္ေက်းမႈ ထြန္းကားခဲ့တဲ့ စပိန္ႏိုင္ငံကေန အလားတူယဥ္ေက်းမႈမ်ဳိး သိပ္မတိုးတက္ေသးတဲ့ ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာအတြင္း ကူးေျပာင္းလာခဲ့တဲ့ ဂ်ဴးေတြအေနနဲ႔ ေနရာရခဲ့တာ မဆန္းပါ။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ဂ်ဴး ေတြဟာ အေနာက္တိုင္းနဲ႔ အဆက္ျပတ္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ ေဆးဝါးအသိပညာဟာ ရပ္တန္႔ေနခဲ့တယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ဂရိလူမ်ဳိးေတြနဲ႔ အာေမး နီးယန္းလူမ်ဳိးေတြဟာ သူတို႔ကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဂရိနဲ႔ အာေမးနီးယန္းေတြက ခရစ္ယာန္ဘာသာထြန္းကားတဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံ ေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ သားသမီးမ်ားကို ပညာသင္ေစလႊတ္ႏိုင္ခဲ့တာကိုး။ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ရပ္မွာ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးကပဲ အၿမဲတမ္းႀကီးစုိးလို႔ မရႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ကို ဒီျဖစ္ရပ္က ျပေနပါတယ္။
ယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ အရည္အေသြးခ်င္းႏိႈင္းယွဥ္ရင္း ယဥ္ေက်းမႈ အရည္အေသြးဟာ သက္ဆိုင္ရာ လူမ်ဳိးရဲ႕ွဗီဇနဲ႔ ဆက္စပ္ တယ္လို႔ ေျပာတဲ့သူက ေျပာသလို ပတ္ဝန္းက်င္ေၾကာင့္လို႔ ေျပာတဲ့သူကလည္း ေျပာတတ္ပါတယ္။
ဗီဇေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကေတာ့ တ႐ုတ္လူမ်ဳိးနဲ႔ ဥေရာပတို္က္သားေတြကို ယွဥ္ၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္္။ ဒီလူမ်ဳိး ႏွစ္မ်ဳိးဟာ ဗီဇခ်င္းမတူပါဘူး။ တ႐ုတ္လူမ်ဳိးေတြက ႏွစ္ေပါင္းတစ္ေထာင္ေလာက္ေစာၿပီး ဥေရာပထက္ ယဥ္ေက်းမႈမွာ သာလြန္ခဲ့ပါ တယ္။ ဒါကိုိ တ႐ုတ္ေတြက ဗီဇပိုေကာင္းတာေၾကာင့္လို႔ အေၾကာင္းျပရင္ အခုအခ်ိန္မွာ ဥေရာပက တ႐ုတ္ထက္ ပိုၿပီး သာလြန္သြားတာက္ိုဘာေၾကာင့္လို႔ အေၾကာင္းျပမလဲ။ တ႐ုတ္ေတြရဲ႕ ဗီဇက ည့ံသြားၿပီး ဥေရာပသားေတြရဲ႕ ဗီဇက ပိုေကာင္းလာလို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ အေၾကာင္းျပရင္ တကယ့္အရွိတရားနဲ႔ သိပ္ဆန္႔က်င္ရာ က်သြားမယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဗီဇပညာရွင္ေတြက လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ဗီဇဓာတ္ကို စစ္ေဆးရာမွာ ၉၉ ဒသမ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္း တူညီေနတာကို ေတြ႕လို႔ပဲ။
ဒါဆိုရင္ ပတ္ဝန္းက်င္ေၾကာင့္္ ယဥ္ေက်းမႈ အရည္အေသြးခ်င္း ကြာျခားေနရတာလား။
၁၉ ရာစု ေႏွာင္းပိုင္းကာလမွာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုဆီကို လူမ်ဳိးစုႏွစ္ခု ကူးေျပာင္းလာခဲ့ပါတယ္။ တစ္စုက အေရွ႕ ဥေရာပ ဂ်ဴးလူမ်ဳိးစုျဖစ္ၿပီး ေနာက္တစ္စုကေတာ့ အီတလီေတာင္ပိုင္းက အီတလီလူမ်ဳိးစု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလူမ်ဳိးစုႏွစ္ခုဟာ ပတ္ဝန္း က်င္ တစ္ခုတည္းမွာပဲ အိမ္နီးခ်င္းမ်ားအျဖစ္ အတူူတူေနထိုင္လာခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ သားသမီးေတြဟာလည္း စာသင္ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းထဲကစာသင္ခန္းတစ္ခန္းထဲမွာ အတူတူ ပညာသင္ၾကားခဲ့ၾကတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္တစ္ခုတည္းမွာ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္အတူတူ ေနထိုင္ခဲ့ၾကေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ယဥ္ေက်းမႈအရည္အေသြးဟာ အတူူတူူ ျဖစ္မလာခဲ့ဘဲ ကြဲျပားျခားနားၿမဲ ကြဲျပား ျခားနား ေနခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ေရာက္ ဂ်ဴးမ်ားနဲ႔ အီတလီမ်ားကို အေမရိကန္ပတ္ဝန္းက်င္ကေန တူညီေအာင္ မဖန္တီးႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားတယ္။ ဒီ လူမ်ဳိးစုႏွစ္စုဟာ အတၱလႏၱိတ္ သမုဒၵရာႀကီးကို ျဖတ္ေက်ာ္ရာမွာ ဒီလူမ်ဳိးစု ႏွစ္စုၾကားက ကြဲျပားျခားနားမႈလည္း တစ္ပါတည္း ျဖတ္ေက်ာ္လာခဲ့တယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။
သယံဇာတနဲ႔ပထဝီ
၁၈ ရာစုႏွစ္ ခ်ီလီ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္က သူတို႔ ခ်ီလီႏိုင္ငံႀကီးဟာ ရာသီဥတုလည္း ေကာင္းမြန္တယ္၊ ေျမဆီၾသဇာ လည္း ျပည့္ဝတယ္၊ သဘာဝ အရင္းအျမစ္ဆိုတဲ့ သယံဇာတေတြလည္း ေပါႂကြယ္ဝတယ္၊ ဒါနဲ႔ေတာင္ ဘာေၾကာင့္ ဆင္းရဲေနရတာ လဲလို႔ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ဖူးတယ္။ ဒီေမးခြန္းကို ေျပာင္းျပန္လွည့္ၿပီးေမးရင္ အေျဖရဖုိ႔နီးစပ္ပါတယ္။ ရာသီဥတုလည္းမေကာင္း၊ ေျမဆီ ေျမႏွစ္လည္း နည္းပါး၊ သဘာဝ သယံဇာတလည္း ရွားပါးတဲ့ ဆြစ္ဇာလန္နဲ႔ ဂ်ပန္တို႔လို ႏိုင္ငံေတြ ဘာေၾကာင့္ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာေန တာလဲ။ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြကေတာ့အတတ္ပညာ ကြၽမ္းက်င္မႈေၾကာင့္ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာရတာလို႔ ေျဖၾကပါတယ္။
လူမ်ဳိးေတြ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အတတ္ပညာ ကြၽမ္းက်င္မႈ အဆင့္အတန္းခ်င္းကြာျခားရျခင္းရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ ႐ႈပ္ေထြးရွည္ လ်ားလွတဲ့ သမိုင္းေနာက္ခံ ရွိေနပါတယ္။ ဒီသမိုင္းေနာက္ခံကားထဲမွာ ပထဝီ အေနအထားကလည္း အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ တစ္ခ်က္ပါပဲ။ဒီေနရာမွာ ပထဝီ အေနအထားဆိုတာက သဘာဝ သယံဇာတလို႔ အေကာက္မလြဲဖို႔လိုတယ္။
ပထဝီအေနအထားက ယဥ္ေက်းမႈအေပၚ အက်ဳိးသက္ေရာက္ပုံဟာ ဥေရာပနဲ႕ အာဖရိကကို ယွဥ္ၾကည့္ရင္သိသာထင္ရွားတယ္။ အာဖရိကတိုက္ဟာ ဥေရာပတိုက္ရဲ႕ႏွစ္ဆ ႀကီးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာဖရိကရဲ႕ ပင္လယ္ကမ္းရိုးတန္းဟာ ဥေရာပတိုက္ရဲ႕ ကမ္းရိုးတန္းေလာက္ မရွည္လ်ားပါဘူး။ ဥေရာပရဲ႕ ကမ္းရိုးတန္းဟာ အေကြ႕အေကာက္မ်ားသလို ဆိပ္ကမ္းဟာလည္း မ်ားျပားတယ္။ အာဖရိကတိုက္ရဲ႕ ကမ္းရိုးတန္းကေတာ့ အေကြ႔အေကာက္နည္းသလို ဆိပ္ကမ္းလည္း နည္းေနတယ္။
ဆိပ္ကမ္းဟာ အလြန္အေရးပါတဲ့ ေနရာပါ။ ေရေၾကာင္းကုန္သြယ္မႈလုပ္ငန္းေတြ ထြန္းကားတိုးတက္ေအာင္ ဆိပ္ကမ္း ေတြကပဲ ဖန္တီးေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ေရေၾကာင္းပို႔ေဆာင္ေရးထြန္းကားဖို႔၊ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကူးလူးဆက္သြယ္ဖို႔၊ အသိပညာမ်ား တိုးပြားဖို႔ ဆိပ္္ကမ္းက ဖန္တီးေပးခဲ့ပါတယ္။ အဓိကက်တဲ့ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးေတြဟာ ျမစ္တစ္ျမစ္ရဲ႕ ကမ္းပါးမွာျဖစ္ေစ၊ ပင္လယ္ ဆိပ္ကမ္းတစ္ခုမွာျဖစ္ေစ တည္ရွိခဲ့တာခ်ည္းပါပဲ။ ေရေၾကာင္းလမ္းမေတြဟာ ၿမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ အသက္ ေသြးေၾကာေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။
အာဖရိကတိုက္မွာရွိတဲ့ ျမစ္ေတြနဲ႔ ဆိပ္ကမ္းေတြဟာ ဥေရာပတိုက္မွာရွိတဲ့ ျမစ္ေတြ၊ ဆိပ္ကမ္းေတြနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ ျခားနားပါတယ္။ အာဖရိကတိုက္ရဲ႕ တခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ ေရေၾကာင္းပို႔ေဆာင္ေရး လုပ္ႏိုင္တဲ့ ျမစ္ရယ္လို႔ တစ္ခုမွမရွိဘဲ ျဖစ္ေနတယ္။ လစ္ဗ်ားနဲ႔ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံေတြဟာ အဲဒီလိုႏိုင္ငံေတြပဲ။ တခ်ဳိ႕ျမစ္ေတြက မိုးတြင္းေရာက္မွ သုံးႏိုင္တာမ်ဳိး တခ်ဳိ႕ျမစ္က ေရတံခြန္ ထူထပ္လြန္းတာမ်ဳိးလည္းရွိတယ္ ဥေရာပတိုက္က ျမစ္ေတြက ရာသီမေရြး ကူးသန္းသြားလာႏိုင္ဖို႔ အသုံး က်ေပမယ့္ အာဖရိကရဲ႕ ျမစ္ေတြက အသုံးမက်လွဘူး။
ဒါေၾကာင့္ လူအခ်င္းခ်င္း၊ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း ကူးသန္းဆက္သြယ္ေရး အေျခအေနဟာ ဥေရာပနဲ႔ အာဖရိကမွာ သိပ္ျခားနား ခဲ့ရတယ္။ ဒီလို ျခားနားတာကိုၾကည့္ရင္ ဥေရာပဟာ ၿမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမႈ အျမင့္ဆုံးကို ေရာက္ခဲ့ၿပီး အာဖရိကကေတာ့ ၿမိဳ႕ျပ ယဥ္ေက်းမႈ အနိမ့္ဆုံးမွာဘဲ က်န္ေနခဲ့တဲ့ အျဖစ္ကို အံ့ၾသစရာလို႔ ျမင္ေတာ့မယ္ မဟုတ္ဘူး။ ယဥ္ေက်းမႈ တိုးတက္ျခင္း ရလာဒ္ဟာ မတူညီတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ေတြ႕ဆုံယွဥ္ၿပိဳင္ရာမွ ေပါက္ဖြားလာရၿပီး မတူတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေတြ႔ဆုံယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ ဆက္သြယ္ ေရး လမ္းေၾကာင္းေတြေကာင္းဖုိ႔ လိုအပ္ေပတာကိုး။
ပထဝီအေနအထားသက္သက္က ၿမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမႈကို ဖန္တီးတာလို႔ ေျပာတာထက္ ၿမဳိ႕ျပယဥ္ေက်းမႈကို လူသားေတြ ဖန္တီးရာမွာ ပထဝီအေနအထားက ပ့ံပိုးေပးခဲ့တယ္လို႔ေျပာရင္ ပိုသင့္မယ္။ ပထဝီ အေနအထားက ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ဆုံစည္းဖို႔ အတြက္ ဆက္္သြယ္ေရးက႑ကကူညီခဲ့တာပါ။ ဒီေန႔အခ်ိန္မွာေတာ့ ေမာ္ေတာ္ကား၊ မီးရထား၊ ေလယာဥ္ပ်ံတို႔နဲ႔တကြ တယ္လီဖုန္း၊ ဖက္စ္၊ အင္တာနက္ဆိုတဲ့ ဆက္သြယ္ေရးအမ်ဳိးမ်ဳိး ေပၚေပါက္လာၿပီမို႔ ဆက္သြယ္ေရးအတြက္ ပိုၿပီး လြယ္ကူ လာေနပါၿပီ။
ကုန္းေျမေပၚကကၽြန္းမ်ား
ပထဝီအေနအထားက ယဥ္ေက်းမႈကို တိုးတက္ေအာင္ ပံ့ပိုးကူညီႏိုင္သလုိ တိုးတက္မႈ မျဖစ္ေအာင္လည္း တားဆီး ေႏွာင့္ယွက္ႏိုင္ပါတယ္။ သမိုင္းကုိ ျပန္ၾကည့္ရင္ ပင္လယ္ သမုဒၵရာေတြထဲမွာ သီးျခားရပ္တည္ေနတဲ့ ကၽြန္းေတြဆီက အဆင့္ အတန္းျမင့္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ဳိး မထြန္းကားတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အျပင္ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဆက္စပ္မႈမရွိဘဲ သီးျခားရပ္ တည္ေနတဲ့ ကၽြန္းေဒသ ယဥ္ေက်းမႈဆီမွာ သိပၸံနဲ႔နည္းပညာ တိုးတက္မႈေတြ ဘယ္ေတာ့မွ မျဖစ္ထြန္းခဲ့ဖူးပါဘူး။
ကိုယ့္ဘာသာ သီးျခားရပ္တည္တဲ့ ကၽြန္းေတြဟာ ပင္လယ္ေရျပင္ ထဲမွာတင္ရွိတာ မဟုတ္ဘဲ ကုန္းေျမေပၚမွာလည္း ရိွေနပါတယ္။ စားဖို႔ေသာက္ဖို႔ လုံေလာက္တဲ့ အေျခအေနလည္းရွိၿပီး တစ္ျခားတစ္ပါးႏိုင္ငံေဒသေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ဖို႔လည္း ခက္ခဲ တဲ့ေဒသေတြဟာ ပင္လယ္ထဲက ကၽြန္းေတြလိုပဲ သီးျခားရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို ေဒသေတြမွာလည္း ယဥ္ေက်းမႈ မထြန္း ကားပါဘူး။
သီးျခားရပ္တည္ျခင္းဟာ ယဥ္ေက်းမႈ တိုးတက္ထြန္းကားေရးရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဘက္ဆိုတဲ့ အခ်က္ဟာ ထင္ရွားလွပါတယ္။ ဒီလို သီးျခားရပ္တည္မႈကို ဖယ္ရွားပစ္လိုက္တဲ့အခါ အံံ့ၾသစရာေကာင္းေလာက္တဲ့ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေတြ ျဖစ္လာ ပါတယ္။
၁၉ ရာစုအတြင္းမွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ တစ္ရွိန္ထိုး တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးလာမႈဟာ သီးျခားရပ္တည္မႈကို ဖယ္ရွားႏိုင္ခဲ့လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအျဖစ္က ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွာတင္ ေတြ႕ရတာမဟုတ္ပါ။ စေကာ့တလန္ႏိိုင္ငံဟာလည္း ဘယ္ႏိုင္ငံနဲ႔မွ အဆက္အစပ္ မလုပ္ဘဲ သီးျခား ရပ္တည္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံပါ။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းကဆိုရင္ စေကာ့တလန္ မွဴးမတ္ေတြေတာင္ စာမတတ္ခဲ့ၾကဘူး။ တျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ကူးလူး ဆက္စပ္ခဲ့တဲ့ ၁၈ ရာစုႏွစ္အတြင္းမွာေတာ့ စေကာ့တလန္ႏိုင္ငံဟာ ယဥ္ေက်းမႈက႑တခ်ဳိ႕မွာ ကမာၻ႔ဦးေဆာင္ေနရာအထိ ေရာက္ လာခဲ့ပါတယ္။ အေတြးအေခၚပညာရွင္ႀကီး ေဒးဗစ္ဟ်ဴးမ္ (David Hume)၊ ဓာတုေဗဒပညာရွင္ႀကီး ဂ်ိဳးဆက္ဘလက္ (Joseph Black)၊ စီးပြားေရးပညာရွင္ႀကီး အဒမ္စမစ္ (Adam Smith)၊ ဗိသုကာ ပညာရွင္ႀကီး ေရာဘတ္အဒမ္ (Robert Adam) ၊ ေရေႏြးေငြ႕ အင္ဂ်င္စက္တီထြင္သူ ဂ်ိမ္းစ္ဝပ္ (James Watt) တို႔ဟာ အဲဒီ ေခတ္က ေပၚထြန္းခဲ့တဲ့ စေကာ့တလန္သားမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတိုးတက္မႈ ျဖစ္စဥ္မွာ စေကာ့လူမ်ဳိးေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ မိခင္ဘာသာစကားကို ဆုံး႐ႈံးခဲ့ေပမယ့္ ကမာၻ႔ထိပ္တန္း ပညာရွိႀကီး မ်ားကိုေတာ့ ေမြးထုတ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ယဥ္ေက်းမႈအဆင့္အတန္း ျမင့္မားတဲ့ ႏိုင္ငံအျဖစ္ကို ေရာက္ရွိိခဲ့ပါတယ္။

ျပတိုက္ဆီလား၊ ၿပိဳင္ပြဲဆီလား
ယဥ္ေက်းမႈေတြဟာ သက္ဆိုင္ရာ လူသားအုပ္စုေတြကို ဝိေသသျပဳေပးမယ့္ အမွတ္တံဆိပ္မ်ားအျဖစ္ တည္ရွိေနျခင္း မဟုတ္ပါ။ လူသားမ်ဳိးႏြယ္ႀကီးရဲ႕ အသက္ဘဝ ရွင္သန္ဖို႔အတြက္ အေရးပါတဲ့ လက္ေတြ႔လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးရန္ တည္ရွိေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔အဖြ႔ဲအစည္းႀကီး မကြဲမၿပဲဘဲ ခုိင္ခံ့တည္ျမဲေအာင္ လုပ္ဖို႔ တည္ရွိေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အတိတ္ မ်ဳိးဆက္မ်ားက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခက္ခက္ခဲခဲ ရယူထားတဲ့ အသိပညာနဲ႔ အေတြ႔အႀကံဳေတြကို အနာဂတ္ မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ား လြယ္လြယ္ကူကူ အေမြခံရရွိႏိုင္ဖို႔ တည္ရွိေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ စားဝတ္ေနေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူမႈဆက္ဆံေရး စတာေတြကို သင္ျပ ေပးဖို႔ တည္ရွိေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈဆိုတာ လူ႔ဘဝအတြင္းမွာ မျဖစ္မေန လုပ္ရမယ့္ အရာ အားလုံးကို လုပ္ကိုင္တဲ့ နည္းလမ္းမ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းေတြဟာ အေသမဟုတ္ပါ။ အသက္ရွိတဲ့ နည္းလမ္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွင္သန္တိုးတက္ မႈရွိတဲ့ နည္းလမ္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ရွင္သန္တိုးတက္မႈကို တပ္မက္တဲ့ လူသားမ်ားအေနနဲ႕႔ ယဥ္ေက်းမႈ တိုးတက္ေရးကို အလ်င္မျပတ္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ ေနရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခားလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားန႔ဲ ကူးလူးဆက္ဆံေရးကို တုိးျမႇင့္သည္ထက္ တိုးျမႇင့္သြားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆက္သြယ္ေရးနည္းလမ္းအဖုံဖုံကို ရရွိထားၿပီျဖစ္တဲ့ မ်က္ေမွာက္ေခတ္မွာ ယဥ္ေက်းမႈအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေတြ႕ထိဖို႔ ဘာမွ အခက္အခဲ မရွိေတာ့ပါ။ ယဥ္ေက်းမႈခ်င္း ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ရင္း အရည္အေသြးခ်င္းယွဥ္ၿပိဳင္ရတဲ့အတြက္ ဘာမွ အ႐ႈံးမရွိႏိုင္ပါ။ မိမိ ယဥ္ေက်းမႈကအားသာရင္ တျခားသူမ်ားအေနနဲ႔ အားေကာင္းတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈကို ရရွိႏိုင္တာမို႔ တကယ့္ ကုသိုလ္ ေကာင္းမႈပါ။ သူတို႔ ယဥ္ေက်း မႈက အားသာရင္ လက္ရွိအေျခအေနထက္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္တဲ့အဆင့္ကို ေရာက္ဖို႔ မိမိတို႔အတြက္ တကယ့္ အခြင့္အလမ္းပါ။

စ်ာန္မင္း

စာညႊန္း။ ။ Dialogue No. 95