ေခြးတစ္ေယာက္ႏွင့္ လူႏွစ္ေကာင္

ဟာဂ်ီဝက္စ္လီ စုစည္းတင္ျပသည္ ။
- တစ္ -
နယူးေယာက္သူတစ္ဦး ေခြးကုိစာဖတ္တတ္ေစရန္ ေလ႕က်င္႕သင္ၾကား
နယူးေယာက္ ၊ ဇူလုိင္ ၁၈
တိရစၦာန္မ်ားကုိ ယဥ္ပါးေအာင္ေလ့က်င့္ေပးေနသူ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု နယူးေယာက္ၿမဳိ႕တြင္ ေနထုိင္ေသာ (လုိင္ဇာ႐ုိဇန္ဘတ္) Lyssa Rosenberg အမည္ရွိ အမ်ဳိးသမီးသည္ ၄င္းပုိင္ တာရီယာ (terrier) ေခြးပုတစ္ေကာင္ကုိ စာဖတ္တတ္ေစရန္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးလ်က္ရွိေၾကာင္း The New York Post သတင္းေဖာ္ျပခ်က္အရ သိရသည္။ (Ms Rosenberg) မွာ စာရြက္မ်ားေပၚတြင္ ေန႔စဥ္အသုံးခ်ေဝါဟာရ စကားလုံးမ်ား ေရးသားကာ ၄င္း၏ေခြးကုိ စာဖတ္သင္ေပးေနျခင္းျဖစ္သည္။ မိမိ၏ေခြးမွာ စကားလုံး ၂၅ဝခန္႔ကုိ ဖတ္႐ႈနားလည္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ စာႀကဳိးစားသင္ယူလွ်င္ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံသုိ႔ အလည္ပုိ႔မည္ဟု ေခြးကုိ မိမိကတိေပးထားေၾကာင္း၊ ေခြး၏စာဖတ္ႏုိင္မႈစြမ္းရည္ကုိ တုိးတက္သည္ထက္ တုိးတက္လာေစရန္ အခ်ိန္ယူ ေလ့က်င့္ေပးလ်က္ရွိေၾကာင္း Ms Rosenberg ကေျပာၾကားသည္ ။ Ms Rosenberg မွာ ၄င္းထံလာေရာက္အပ္ႏွံခံရသည့္ ေခြးမ်ားစြာကုိ လိမၼာယဥ္ေက်းၿပီး ႐ုပ္သံေၾကညာခ်က္မ်ား ၾကည့္႐ႈနားလည္လာသည့္ အေနအထားအထိ ေရာက္ေအာင္ ေလ့က်င့္ပုိ႔ခ်ေပးႏုိင္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ Ms Rosenberg အေနႏွင့္ ၄င္း၏ေခြးကုိ လြန္ခဲ့ေသာ ၄၅ ရက္မွစ၍ စာဖတ္သင္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ Willow ဟုအမည္ေပးထားေသာ သူမ၏ေခြးမွာႏုိင္ငံကူးလက္မွတ္ ရရွိထားေသာ ေခြးတစ္ေကာင္ျဖစ္သည္။ Ms Rosenberg ၏ခင္ပြန္း Gareth Howells (ဂါရက္သ္ေဟာင္ဝဲလ္) ကမူ မိမိ၏ဇနီးမွာ မိမိအေပၚတြင္မူ စိတ္ရွည္သည္းခံမႈ နည္းပါးေၾကာင္း ဖြင့္ဟေျပာၾကားသည္။ Ms Rosenberg မွာ ၄င္းသြားေလရာသုိ႔Willow ႏွင့္အတူ ယုန္တစ္ေကာင္ႏွင့္ ဝက္ပုတစ္ေကာင္ကုိပါ ေခၚေဆာင္သြားေလ့ရွိသည္။

က်ေနာ္ ဒီသတင္းကိုဖတ္မိျပီး စိုင္းထီးဆိုင္ရဲ့ ေခြးတစ္ေယာက္ႏွင့္ လူႏွစ္ေကာင္သီခ်င္း ကို လြမ္းလြမ္းဆြတ္ဆြတ္ သတိရေနမိတယ္ဗ်ာ ။ သီခ်င္းမွာ အေတာ္ၾကာႏွစ္ေျမာေနမိခဲ့ျပီး ၊ အေတြးေတြလည္း ကမၻာပတ္ေနမိပါေတာ့တယ္ ။
**********
- ႏွစ္ -
ပညာသင္တယ္ဆိုတာ
- က်ေနာ္တို႔ စဥ္းစားၾကည့္တဲ့အခါ ၊ ပညာသင္တယ္ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြကို လက္ဆင့္ကမ္းတာပဲဗ် ။ အေတြ႔အၾကံဳလက္ဆင့္ကမ္းတယ္ဆိုတာ ဥပမာဆိုၾကပါစို႔ ။ ေအာက္ဆီဂ်င္(Oxygen) ဆိုတာကို လဗိြိဳင္းဆီးယား(Antoine-Laurent de Lavoisier 26 August 1743 – 8 May 1794) ဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကေတြ႔တယ္ ။ အဲဒီေအာက္ဆီဂ်င္ဆိုတာကို ဘယ္လိုေဖာ္ထုတ္တယ္ဆိုတာ သူကိုယ္တိုင္ေတြ႔တယ္ ။ ေတြ႔ေတာ့ အဲဒီ ေတြ႔တဲ့ဥစၥာကို လက္ဆင့္ကမ္းလိုက္တဲ့အတြက္မို႔လို႔ သူ႔ေလာက္မပင္ပမ္းဘဲနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ကေလးေတြ စာသင္ခမ္းထဲက နားလည္သြားျပီ ။ အဲဒီလိုပဲ က်န္တဲ့ပညာရပ္ေတြ အကုန္လံုးမွာ အေတြ႔အၾကံဳ လက္ဆင့္ကမ္းသြားတဲ့အတြက္ ေၾကာင့္မို႔လို႔ လူ႔ေလာကၾကီးဒီေလာက္ျမင့္လာတာ ။ အဲဒီေတာ့ကာ အဲဒီစာနဲ႔ တစ္ဆင့္ျပီး တစ္ဆင့္လက္ဆင့္ကမ္းလိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဟိုးသမိုင္းကလူေတြရဲ့အေတြ႔အၾကံဳကို က်ေနာ္တို႔ရတယ္ ။
- အသိဥာဏ္မဖြံ႔ျဖိဳးဘဲႏွင့္ ဘယ့္ႏွယ္လုပ္ တိုးတက္တဲ့ေနရာျဖစ္မလဲ ။ အဲသည္ေတာ့ အသိဥာဏ္ အလိမၼာ တိုးလာေလေလ ၊ တိုးလာေလေလ ျမိဳ႔ျပမွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး သာယာေရးအတြက္ကို ကူညီတဲ့ဟာေတြ တိုးလာေလေလျဖစ္ေတာ့မေပါ့ ။
- က်ေနာ္တို႔ဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုလူပီသလာေအာင္ ၊ ကိုယ့္သား ကိုယ့္သမီးေလးေတြကို လူပီသလာေအာင္ ၊ သားေကာင္းသမီးျမတ္ေတြျဖစ္ေအာင္ ၊ ေလာကတစ္ခြင္ကို ေစာင့္ေရွာက္ခ်င္တဲ့စိတ္မ်ိဳးျဖစ္ေပၚလာေအာင္ ၊ ဖန္တီးေပးမယ္ဆိုရင္ ၊ ထုလုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ ပိုျပီးေတာ့မေကာင္းေပဘူးလား ။ ဒါဟာ တကယ့္အႏုပညာ မဟုတ္ေပဘူးလား ။
- သိပၸံပညာက လူ႔ဘဝတိုးပြါးစည္ကားမႈကို အေထာက္အပံ့ျပဳသည္ ။ ကိုယ္က်င့္တရားက လူ႔ဘဝသာယာခ်မ္းေျမ႔မႈကို အေထာက္အပံ့ျပဳသည္ ။ လူ႔ဘဝတိုးတက္ၾကီးပြါးေရးႏွင့္ လူ႔ဘဝခ်မ္းေျမ႕သာယာေရး ကိစၥႏွစ္ရပ္လံုးသည္ ဘဝအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ ၏ အဓိပၸါယ္မ်ားပင္တည္း ။
********
- သံုး -
အာဖဂန္နစၥတန္ ကေလးငယ္မ်ား ပညာေရးႏွင့္ လူမႈဘဝ
အလႅာဟ္ရွင္၏ ေကဒါမ်ားဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည့္ တာလီဘန္တို႔သည္ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံကို ၁၉၉၆ မွ ၂၀၀၁ ႏိုဝဘၤာထိ ၊ အစၥလာမ္၏ပင္မကိုယ္ထည္ဥပေဒ (the body of Islamic law) ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ ရွာရီးယားဥပေဒ (Sharia law) ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ပါသည္ ။ ၂၀၀၁ ႏိုဝဘၤာတြင္္ ၊ ေနတိုးဦးေဆာင္သည့္ ယူအင္ကတာဝန္ယူခဲ့သည္ ။ အာဖဂန္ႏိိုင္ငံ ေခတ္မီဖြံ႔ျဖိဳးေရးအတြက္္ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ၊ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ ယူနက္စကိုက အာဖဂန္နစၥတန္ကေလးမ်ား အေျခခံပညာေရးကို အဓိကထားျပီး ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ သတင္းေလးမ်ား ဖတ္ၾကည့္ၾကဦးစို႔ -
KANDAHAR, Afghanistan — One morning two months ago, Shamsia Husseini and her sister were walking through the muddy streets to the local girls school when a man pulled alongside them on a motorcycle and posed what seemed like an ordinary question.
Are you going to school?”
Then the man pulled Shamsia’s burqa from her head and sprayed her face with burning acid. Scars, jagged and discolored, now spread across Shamsia’s eyelids and most of her left cheek. These days, her vision goes blurry, making it hard for her to read.
တစ္ေန႔ေသာ နံနက္ခင္းမွာ ရွမ္ရွီးယားဟူစီနီႏွင့္ သူမရဲ့ညီမတို႔ဟာ ၊ ေဒသတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးစာသင္ေက်ာင္းသို႔ ဦးတည္ကာ ရႊံ႕လမ္းအတိုင္းသြားေနၾကပါသည္ ။ ထိုစဥ္ သူမတို႔ေဘးတြင္ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ တစ္စီးလိုက္ပါလာျပီး သာမန္ အလႅာပသလႅာပစကားေျပာဟန္ျဖင့္ မင္းတို႔ ေက်ာင္းသြားၾကမွာလား ဟု ေမးျမန္းေနပါသည္ ။
အဲသည္ေနာက္ ဆိုင္ကယ္သမားက ရွမ္ရွီးယားရဲ့ ေခါင္းျမီးျခံဳမ်က္ႏွာဖံုး (burqa) ကိုဆြဲလွန္လိုက္ျပီး ၊ သူမရဲ့မ်က္ႏွာကို အက္ဆစ္ႏွင့္ ပက္ဖ်မ္းလိုက္ပါသည္ ။ ယခုအခါ ရွမ္ရွီးယားရဲ့ မ်က္ခြံႏွင့္ ဝဲဖက္ပါးျပင္တစ္ခုလံုး မွာ အမာရြတ္မ်ား ၊ အတြန္႔အလိမ္မ်ား ၊ ေပ်ာက္တိေပ်ာက္က်ားအကြက္မ်ား ေနရာယူေနၾကပါျပီ ။ အဲသည္တုန္းကေတာ့ သူမရဲ့ မ်က္စိမႈန္ဝါးေနျပီး ၊ စာပင္မဖတ္ႏိုင္ခဲ့ပါ ။
******
(Taliban) တာလီဘန္တို႔သည္ မီးရ္ေဝ့စ္ေဒသ(Mirwais)ႏွင့္ ကန္ဒဟာျပည္နယ္ (Kandahar)သို႔ ေရာက္ရွိလာၾကျပီး ၊ ေဒသတြင္း ဗလီမ်ားတြင္ (“Don’t Let Your Daughters Go to School,”) သင္တို႔သမီးမ်ားကို ေက်ာင္းသို႔ မလြတ္ပါႏွင့္ ဟူေသာ ပိုစတာမ်ားကို ကပ္ထားၾကသည္ ။
Banning girls from school was one of the most notorious symbols of the Taliban’s rule before they were ousted from power in November 2001.
တာလီဘန္တို႔က အာဖဂန္နစၥတန္တြင္ အာဏာလက္လြတ္ခဲ့ရသည့္ ၂၀၀၁ခုႏွစ္ႏိုဝဘၤာလ မတိုင္မီ တြင္ ၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား စာသင္ေက်ာင္းမတက္ရန္တားျမစ္ျခင္းသည္ ၊ အထူးသိသာထင္ရွားေသာ စည္းမ်ဥ္း တစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည္ ။
******
And so it was especially chilling on Nov. 12, when three pairs of men on motorcycles began circling the school. One of the teams used a spray bottle, another a squirt gun, another a jar. They hit 11 girls and 4 teachers in all; 6 went to the hospital. Shamsia fared the worst.
အလြန္ခ်မ္းေအးေသာ ႏိုဝဘၤာလ ၁၂ ရက္ေန႔ကျဖစ္ပါသည္ ။ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္စီးအမ်ိဳးသား ၃ တြဲတို႔က ေက်ာင္းကို စတင္ ဝိုင္းလိုက္ၾကသည္ ။ တစ္ဖြဲ႕က ေရဖ်န္းသည့္ ဘူးမ်ားကို ကိုင္ထားၾကျပီး ၊ အျခားတစ္ဖြဲ႕က ေရျပြတ္ေသနတ္ ကိုင္ေဆာင္ကာ အျခားတစ္ဖြဲ႕ကမူ ေရကယားကို ကိုင္ေဆာင္ထားၾကပါသည္ ။ အားလံုးေပါင္း ေက်ာင္းသူ ၁၁ ဦးႏွင့္ ဆရာမ ၄ ဦးတို႔ အက္ဆစ္ပက္ခံလိုက္ၾကရပါသည္ ။ ၆ ဦးကို ေဆးရံုတင္ပို႔လိုက္ရသည္ ။ ရွမ္ရွီးယားကေတာ့ အဆိုးဆံုးခံရသူ ျဖစ္သည္ ။
********
အာဖဂန္နစၥတန္က ကေလးမ်ားရဲ့ ရင္ဖြင့္သံကိုလည္း ကေနာ္တို႔ နားဆင္ၾကည့္ၾကဦးစို႔ ။
- မူဆလင္ေတြအားလံုး ပညာရရွိဖို႔ ကတိကဝတ္ေတြရွိပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ က်မတို႔ရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြက က်မတို႔ကို ေက်ာင္းသြားခြင့္မျပဳပါဘူး ။
အာဖဂန္နစၥတန္မွ သမီးငယ္မ်ား။
'It is binding for every Muslim to get educated but our leaders do not allow us to go to school.'
Girl in Afghanistan

- က်ဳပ္တို႔ပညာလိုခ်င္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ က်ဳပ္တို႔အတြက္ အေျခအေနက မေပးဘူး ။ က်ဳပ္တို႔ ဗလီကိုသာ သြားရျပီး ၊ မူဆလင္ဆရာေတြဆီမွာပဲ သင္ရတယ္ ။ က်ဳပ္တို႔ေက်ာင္းကိုသြားရတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ မူဆလင္ ဘာသာေရး အေၾကာင္းေတြပဲ သင္ရတာမို႔ မေကာင္းပါဘူး ။
ဟယ္ရတ္မွ သမီးငယ္ႏွင့္ လိုဂါမွ သားငယ္ ။

We want to be educated but the situation
is not good for us, we can only go to the
mosque and learn from the mullah.
We go to school but it is not good because
we only study religious subjects.
Girl in Herat, Afghanistan
Boy in Logar, Afghanistan
************
က်မအေဖက ကေလးမေလးတစ္ေယာက္ကို လက္ထပ္လိုက္တယ္ ။ ျပီးေတာ့က်မကလည္းပဲ အျပန္အလွန္အျဖစ္ အျခားအဖိုးၾကီး တစ္ေယာက္ကို လက္ထပ္လိုက္ရတယ္ ။ က်မ သူငယ္ခ်င္းေတြႏွင့္ ေပ်ာ္ခဲ့ပါတယ္ ။ အခုေတာ့ က်မ လင္ေတာ္ေမာင္အိမ္မွာ အလုပ္ေတြႏွင့္ နပမ္းလံုးေနရပါျပီ ။ က်မလက္မထပ္ခ်င္ပါဘူး ။ က်မကားတစ္စီးေပၚ ထိုးတင္ခံလိုက္ရျပီး လင္ေတာ္ေမာင္အိမ္ေနာက္ လိုက္ခဲ့ရတာပါ ။ အခု က်မ အျမဲလိုလိုဖ်ားေနပါတယ္ ။ က်မ နတ္ေတြ တေစၦေတြ ျမင္ေနရပါတယ္ ။ က်မ ဆံပင္ကို က်မဆြဲျဖစ္ပါတယ္ ။ က်မေတာင္ေတြေတာေတြဆီကိုေျပးသြားခ်င္ေနပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ လူေတြက က်မကိုခြင့္မျပဳပါဘူး။ က်မ ဒီေနရာကေန ထြက္သြားခ်င္ပါျပီ ။ က်မသူငယ္ခ်င္းေတြကို လင္မေပးစားၾကပါႏွင့္ရွင့္ ။
ကူတြပ္ခယ္ ဒုကၡသည္စခန္းမွ ၁၂ႏွစ္အရြယ္ ကေလးမ တစ္ဦး
My father married a girl and I was married in exchange. I had been
happy with my friends. Now I have a lot of work to do at my husband's
house. I did not want to marry. I was put in a car and driven to my
husband's home. Now I am always sick. I feel the presence of spirits
and ghosts. I pull my hair. I want to run to the hills but the people
don't allow me to. I want to leave this place. Don't take my friends to
their husband's houses.
12 year old refugee girl in Qutub Khal camp,
Peshawar- Pakistan


ရည္ညႊန္းခ်က္မ်ား-
၁ ။ http://oddbrowser.blogspot.com/2009/07/willow-dog-that-can-read.html
၂ ။ လက္ခံလိုက္စမ္းပါ တကယ့္အႏုပညာ (ေအာင္သင္း)
၃ ။ ရတနာသံုးပါးကို ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္လာသူတစ္ေယာက္အေၾကာင္း(ဆန္းလြင္)
၄ ။ http://www.nytimes.com/2009/01/14/world/asia/14kandahar.html