အိႏၵိယျပည္ ႏွင္႔ မူဆလင္ဘာသာ (သုိ႔မဟုတ္) ဖ်က္ဆီးခံလုိက္ရေသာ ဗုဒၶ ၏ သမုိင္းအေမြအႏွစ္မ်ား

ဟဂ်ရတ္-မူဟမၼက္။ ။
ခရစ္ႏွစ္ ၅၇၀ မတိုင္မီက အာရွတိုက္အေနာက္ပုိင္း၌ တည္ရွိသည္႔ အာရပ္ႏုိင္ငံမွာ ၊ ယခုအခါကဲ႔သုိ႔ "အစၥလာမ္" ဘာသာမထြန္းကားခဲ႔ေသးေခ်။ ထုိႏုိင္ငံ၌ က်ယ္ျပန္႔သည္႔သဲကႏၱာရၾကီးမ်ား ရွိျခင္းေၾကာင္႔ ေကာက္ပဲသီးႏွံမျဖစ္ထြန္းႏုိင္၍ ျပည္သူတုိ႔သည္ အမ်ားအားျဖင္႔ ဆင္းရဲမြဲေတၾက၏။ ဘာသာအားျဖစ္ အခ်ဳီ႔ကသစ္ပင္ကုိလည္းေကာင္း၊ အခ်ဳိ႕ကအုတ္ေက်ာင္းေျမာင္းတုိ႔ကုိလည္းေကာင္း၊ စသည္အမ်ဳိးမ်ဳိး ကုိးကြယ္ခဲ႔ၾက၏။ သူတုိ႔သည္အခ်င္းခ်င္းလုယက္ျခင္း၊ သတ္ျဖတ္ျခင္းစသည္႔မေကာင္းမူဒုစရုိက္ေတြကုိ ျပဳေလ႔ရွိခဲ႔ၾက၏။ ဤသုိ႔ျဖစ္ေနစဥ္ ခရစ္ႏွစ္ ၅၇၀ ခုႏွစ္၌ "ဟဂ်ရတ္ မူဟာမက္"ကို ေကာေရစ္ အမည္ရွိ သူဆင္းရဲမ်ဳိး၌ ေမြးဖြားခဲ႔၏။ သူသည္ ငယ္စဥ္က တကုိယ္တည္း ဆိတ္ျငိမ္စြာေနထုိင္ေလ႔ရွိ၏။ အရြယ္ေရာက္ေသာ္ မကၠာျမဳိ႔၌ ရွိေသာ "ေဟရာ" အမည္ရွိေတာင္ၾကီး၏ လုိဏ္ဂူထဲ၌တကုိယ္တည္းတရားအားထုတ္ေလရာ ညဏ္အလင္းေရာင္ကုိ ရရွိခဲ့သည္ဆုိ၏။ အသက္ေလးဆယ္၌သူသည္တုိင္းျပည္တြင္ လွည္႔လည္၍ တရားေဟာသည္ကား "အလႅာက ေပးသနားသည္႔ 'ကုိရမ္' (ကုရမ္)ေခၚ က်မ္းစာအုပ္သည္ ရွိ၏ အလႅာအရွင္ျမတ္ႏွဳတ္ခပတ္ျဖစ္သည္႔ ဤ(ကုိရမ္) က်မ္းစာ၌ ပါရွိသည္႔ အတုိင္းသာ က်င္႔ၾကံအားထုတ္ၾကေလာ႔ ။
(သင္တုိ႔သည္ အလႅာသခင္ ကုိသာ ၀တ္ျပဳၾကေလာ႔) သင္တုိ႔မွာ အလႅာမွတပါး ၀တ္ျပဳစရာမရွိ တေန႔ ၅ ၾကိမ္ ရွိခုိးၾကေလာ႔ ။ ထုိသုိ႔ ရွိခုိးေသာ္ အလႅာသည္ သင္တုိ႔၏ လုိအင္ ဆႏၵကုိ ျပီးေစလတၱ႔ံ ဟူ၏ ။ ယင္းသုိ႔ေဟာၾကားေသာ္ျငားလည္း အာရပ္လူမ်ဳိိးတုိ႔သည္ သူ၏ေနာက္သုိ႔ မလိုက္ခဲၾကေခ် ။ သူ၏မယားတဦးသာလွ်င္ ပြဲဦးထြက္ အစၥလာမ္ဘာသာထဲသုိ႔၀င္လာခဲ႔ေလ၏။ အခ်ဳိ႔က သူ၏ အသက္ကုိပင္ ေသေၾကာင္းၾကံၾကေလရာ မူဟမၼက္ သည္ မကၠာျမဳိ႔မွ ေမဒိနာျမဳိ႔သုိ႔ ထြက္ေျပးခဲရ၏။ သူသည္ ထုိျမဳိ႕၌ တပည္႔လက္သားမ်ားကုိ စုေဆာင္းျပီး အာရပ္ျပည္ အႏွ႔ံအျပား လုိက္လံတရားေဟာခုိင္းေလ၏ မၾကာမီပင္ အာရပ္ျပည္ၾကီးတခုလုံး အစၥလာမ္တရား၏ အလုိသုိ႔ လုိက္ပါသြားခဲ႔ေလ၏။
ခရစ္ႏွစ္ ၆၃၅ ခုႏွစ္၌ ဟဂ်ရတ္ မူဟမၼက္ သည္ ေမဒိနာျမဳိ႔၌ ကြယ္လြန္ခဲ႔ေလ၏။
အစၥလာမ္ အင္ပါယာ
ထုိအခါက အာရပ္လူမ်ဳိးတုိ႔၏ အဓိက အလုပ္ၾကီးကား အစၥလာမ္ အင္ပါယာကုိ ခ်ဲ႕ထြင္ရန္ပင္ျဖစ္၏။ သူတုိ႔သည္ အစၥလာမ္ တရား၏ မ်ဳိးေစ႔မ်ားကုိ တကမၻာလုံေပၚတြင္ တင္၍ စုိက္ပ်ဳိးလုိၾကသျဖင္႔ ထက္၀န္းက်င္ ႏုိင္ငံမ်ားသုိ႔ တညီတညြတ္တည္း ၀င္ေရာက္သိမ္းပုိက္ျပီးေနာက္ ႏွစ္ ၁၀၀ မွ်ၾကာေသာ္ ေျမာက္အာဖရိကတုိက္ရွိ အီရတ္ အီရန္ အီဂ်စ္ ပါလက္စတုိင္း တူရကီ ဆစ္ဖရီယား စသည္႔ ႏုိင္ငံတုိ႔သည္ အစၥလာမ္ တရား၏ လြမ္းမုိးျခင္းကုိ ခံခဲ႔ရေလ၏

အိႏၵိယျပည္၌ ခရစ္ႏွစ္ ၇၀၀ ခုေလာက္ကစျပီး တျပည္လုံးကုိ အုပ္ခ်ဳပ္မင္း လုပ္ႏိုင္သည္႔ မင္းမ်ဳိးမရွိေတာ႔ျပီ တျမဳိ႔တနယ္ တျပည္တမင္းဆုိသလုိျဖစ္ျပီး အမ်ဳိးမ်ဳိး ကြဲျပဲလ်က္ရွိ၏။
ထုိသို႔ ဖရုိဖရဲ ျပဳိကြဲေနစဥ္မွာ မြတ္စလင္တုိ႔သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၈ ရာစု ႏွင္႔ ၁၀ ရာစုတုိ႔၌ သိႏၶဳနယ္ ႏွင္႔ ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္တုိ႔ကုိ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ ဖ်က္စီးခဲ႔ၾက၏။ ဆပုတၱဗန္၏ သား စူလတန္ မူဟမၼက္သည္ ဂဇနီျမဳိ႔ကို သိမ္းပုိက္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ အိႏၵယျပည္ရွိ ျမဳိ႕ၾကီးမ်ား၌ ေရႊ ေငြ ရတနာ ေပါမ်ားပုံႏွင္႔ ေက်ာင္းဘုရား ေစတီတုိ႔၌ ေရႊ ေငြ ရတနာ မ်ားစြာရွိေၾကာင္း ၾကားသိရ၍ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ၾကေလ၏။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၉၁ ခုႏွစ္၌မူဟမၼက္ ေဂၚရီ အမည္ရွိ အာဖဂန္ စစ္ဗုိလ္ၾကီးသည္ အိႏၵိယ ျပည္ထဲသုိ႔ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ရာ ၃ ပုံ ၂ ပုံခန္႔ေလာက္သိမ္းပုိက္ႏိုင္ခဲ႔ေလ၏။ ထုိစဥ္က ေဒလီျမဳိ႕ ကုိ အုပ္စုိးေနသည္႔(ပထ၀ီရာဇ)မင္း ႏွင္႔ ဗာရာနသီ အပါ၀င္ ကာသိတုိင္းကုိ အုပ္စုိးေနသည္႔ (ဇယစႏၵရ) မင္းႏွစ္ပါး တုိ႔ အခ်င္းခ်င္းမသင္႔ျမတ္၍ တုိက္ခုိက္ေနစဥ္မွာ ေဂၚရီသည္ စစ္သည္ အလုံးအရင္းျဖင္႔ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ရာ မထ၀ီရာဇမင္း က်ဆုံးေလ၏။
ေဂၚရီႏွင္႔ သူ၏ ဗုိလ္မူးႏွစ္္ဦးတုိ႔သည္ ယူပီနယ္သုိ႔ ၀င္ေရာက္လာျပီး ဗာရာနသီျပည္ကုိ ၀င္ေရာက္၍ ေၾကာက္မက္ဖြယ္စစ္ပြဲၾကီးကုိ ဆင္ႏြဲရာ ဗာရာဏသီမင္း က်ဆုံးေလ၏။

ယူပီနယ္ အလယ္ပုိင္းထိ ေတာက္ေလွ်ာက္ ၀င္ေရာက္သိမ္းပုိက္ရာ စစ္လမ္းေၾကာင္း က်ရာ တေလွ်ာက္လုံရွိ ဗုဒၶဘာသာ ေက်ာင္းကန္မ်ားႏွင္႔ ဟိႏၵဴေက်ာင္းကန္မ်ားကုိ ဖ်က္စီဲျခင္းရဟန္း ပုဏၰားတုိ႔ကုိ ရက္စက္စြာ သတ္ျဖတ္ျခင္းအပ်ဳိေခ်ာကေလးမ်ားကုိ အဓမၼေစာ္ကား သိမ္းယူျခင္းစသည္တုိ႔ကို ျပဳၾကေလ၏။ ထုိ႔ေနာက္ ၾကြယ္၀လွသည္႔ ဗာရာဏသီျမဳိ႔ တြင္းသုိ႔ တဟုန္ထုိး ၀င္ေရာက္လာျပီး ၾကီးက်ယ္လွသည္႔ဘုရားရွိခုိး ေက်ာင္းၾကီးမ်ားကုိ ဖ်က္စီး၍ ရဟန္းပုဏၰား တုိ႔ကုိ ရက္စက္စြာသတ္ျဖတ္ေလ၏။
ဗာရာဏသီ တျမဳိ႕လုံး ၁၅ ရက္တုိင္တုိင္ မီးဟုန္းဟုန္း ေတာက္ခဲေလ၏။ကုေဋကုဋာမကေသာ ဘ႑ာမ်ားကုိလည္း လုယက္ယူသြားၾကေလ၏။ထုိ႔ေနာက္ မိဂဒါ၀ုန္ သုိ႔ ခ်ီတက္သြားျပီး မ်ားလွစြာေသာ ေက်ာင္း ကန္ ေစတီပုထုိးမ်ား ဘုရားရုပ္ပြါးေတာ္ ဘုရားအေလာင္း ရုပ္ပြါးေတာ္နတ္သမီး ရုပ္မ်ားကုိ ခ်ဳိးဖဲ႔ဖ်က္စီး မီးရွဳိ႔ၾကျပီး ရဟန္းေပါင္း ၁၆၀၀ တုိ႔ကိုလဲ သတ္ျဖတ္ၾကေလ၏။
မိဂဒါ၀ုန္ေတာကုိ သာရနာထ ဟုေခၚျပီး ယင္းအရပ္၌ ထုိစဥ္က ေက်ာင္း ၄၅၊ ေစတီၾကီးငယ္ ၅၂ ဆူ၊ကမၼ႒ာန္းအားထုတ္ရာ လုိဏ္ဂူေပါင္း၃၀ ခန္႔ရွိ၏၊ ထုိ႔ေနာက္ ဗာရာဏသီျမဳိ႔ရွိ မ်ားစြာေသာ ေစတီပုထုိးမ်ားကုိ ဖ်က္စီး၍ ၄င္းေကာင္းေနရာတုိ႔၌ ဗလီေက်ာင္း မ်ားကုိ ေဆာက္လုပ္ၾကေလ၏ ။ တုိက္ခုိက္လုယက္၍ ရသည္႔ ပစၥည္းမ်ားကို ကုလားအုပ္ေပါင္း ၁၄၀၀ ႏွင္႔သယ္ေဆာင္သြားၾကေလ၏၊
မိဂဒါ၀ုန္ေတာအရပ္၌ ဓမၼစၾကာတရားကုိ မေဟာၾကားမီ ဘုရားရွင္အား ပဥၥ၀ဂၢီတုိ႔က ဥိးစြာဆီးၾကဳိရာေနရာ၌ တည္ထားေသာေက်ာက္ခႏၱီေစတီ ၾကီးသည္မူဆလင္ တုိ႔ဖ်က္ဆီး၍ လုံး၀ ပ်က္ဆီးသြားခဲ႔ေပ၏။
ယင္းေစတီ၏ ေျမာက္ဘက္ရွိ ကစ္တုိးေစတီၾကီးသည္လည္း မူဆလင္တုိ႔ ဖ်က္ဆီး၍ လုံး၀ပ်က္စီးသြားခဲ႔ေပ၏။ ေက်ာက္ခႏၱီေစတီေလာက္ပင္ အလြန္ၾကီးမားေသာ ဓမၼရာဇိကေစတီၾကီး သည္လည္း ၁၂ ရာစုခန္႔က မူဆလင္တုိ႔ဖ်က္ဆီး၍ ပ်က္စီးသြားခဲ႔ေပ၏ ။ ထုိေစတီအနီးရွိ ေက်ာက္ျဖင္႔ေဆာက္လုပ္ထား၍ ကမၻာတည္သ၍ မပ်က္ႏုိင္ေသာနႏၱိယေက်ာင္းေတာ္ၾကီးသည္လည္း မူဆလင္တုိ႔ ဖ်က္ဆီး၍ ပ်က္ဆီးသြားခဲ႔ရ၏။

ဗုဒၶဂယာကုိ မူဆလင္တုိ႔ ဖ်က္ဆီးပုံ
ဤအေၾကာင္းအရာႏွင္႔ ပတ္သက္၍ သမုိင္းဆရာ မာေလ ကသူ၏ ဘဂၤလားခရုိင္ ဂဇက္တီးယားထဲ၌ ဤသုိ႔ေရးထား၏ ။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၉၃ ခုႏွစ္၌ မုိဟာမက္ ဘတ္တီယာ ခိလဂ်ီ ေခၚမူဆလင္ စစ္ဗိုလ္ၾကီးသည္ ေရွးဦးစြာ မဂဓတုိင္းေခၚ ဘီဟာနယ္ကုိ ၀င္ေရာက္တုိက္ ခုိက္သိမ္းပုိက္ခဲ႔၏ ။ ထုိသူကား အိႏၵယျပည္ကုိ ေရွးဦးစြာ လာေရာက္တုိက္ခုိက္သည္႔ မုိဟာမက္ေဂၚရီ ေခၚ အာဖဂန္စစ္ဗုိလ္ၾကီး၏ ဗုိလ္မူးတဦးျဖစ္၏။
ဘတ္တီယာ ခိလဂ်ီ သည္ မူဆလင္ စစ္သားမ်ားႏွင္႔အတူ ဂယာခရုိင္ရွိ လူေပါင္းမ်ားစြာတုိ႔ကို သတ္ျဖတ္ လုယက္ျပီးလွ်င္ (ဗုဒၶ+ဟိႏၵဴ) ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အေဆာက္ဦမ်ားကုိ ဖ်က္ဆီေလရာ ဗုဒၶဂယာျမဳိ႕ရွိ အေဆာက္အဥိီမ်ားလည္း ပါ၀င္၏ ။ သူသည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၉၃ ခုႏွစ္က စ၍ စစ္သား ၂၀၀၀ ခန္႔ျဖင္႔ ဗုဒၶဂယာသုိ လာေရာက္တုိက္ခုိက္ျပီး ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေက်ာင္း ေစတီပုထုိးစသည္႔ အေဆာက္အဥိ တို႔ကို မီရွဳိ႕ဖ်က္ဆီ၍ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ရဟန္းေတာ္တုိ႔ကို သတ္ျဖတ္ျပီး ေျမာက္မ်ားစြာေသာ ရုပ္ထုေတာ္မ်ားကို ရုိက္ခ်ဳိးဖ်က္ဆီးၾကေလ၏။
အသက္ေဘးမွလြတ္သြားၾကသည္႔ ရဟန္းအခ်ဳိ႕သည္ တိဗက္ နီေပါျပည္ ႏွင္႔ အိႏၵိယျပည္ ေတာင္ပုိင္းသုိ႔ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ၾကခဲ႔ရ၏။ မူဆလင္ လက္ေအာက္သုိ႔ က်ေရာက္သြားခဲ႔ရသည္႔ မဂဓတုိင္းသူ အပ်ဳိေခ်ာအလွ တုိ႔ကိုလည္း မူဆလင္စစ္သားတုိ႔က အတင္အဓမၼသိမ္းပုိက္ျပီး ၊ အစၥလာမ္ ဘာသာထဲသုိ႔ သြတ္သြင္းခဲ႔ၾကေလ၏။
သမုိင္းဆရာ ေခ်ာင္ဒူရီေရးထားသည္မွာ မဂတုိင္းကုိ မူဆလင္တုိ႔ ၃ ၾကိမ္၀င္ေရာက္တိုက္ခုိက္ခဲ႔၏။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၉၃ ခုႏွစ္၌ မုိဟာမက္-ဘတ္တီယာ ခိလဂ်ီသည္ ေျခလၽင္ ျမင္း ရထား ကုလားအုပ္တပ္တုိ႔ျဖင္႔ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ရာ မဂတိုင္း ေတာင္ဘက္ပုိင္းကုိ ေအာင္ျမင္၍ရဟန္းရွင္လူမ်ားစြာတုိ႔ကုိ သတ္ျဖတ္ လုယက္ၾကျပီး ေက်ာင္းကန္ ေစတီပုထုိးတုိ႔ကို မီးရွဳိ႔ဖ်က္ဆီးပစ္၍ အမ်ဳိးသမိးတုိ႔ကုိ အဓမၼ မုဒိန္းက်င္႔ၾကေလ၏။ ၁၁၉၅ ခုႏွစ္၌ ေရႊ ေငြ ဘ႑ာေျမာက္မ်ားစြာတုိ႔ကုိ လုယက္ယူျပီး အိႏၵိယျပည္ ေျမာက္ပုိင္းရွိ ဒက္ကင္နယ္သုိ႔ ျပန္သြားၾကေလ၏။
ဘတ္တီယာ ခိလဂ်ီ သည္ ကာလေရာဂါ ေက်ာက္ေရာဂါ တုိ႔ေၾကာင္႔ သူ၏ စစ္သားမ်ား မရွဴမလွ ေသၾကရာတြင္ ေဂါတမ ဘုရားေၾကာင္႔ဤသုိ႔ ျဖစ္ရသည္ဟု ေဂါတမ ဘုရားအား အျငဳိးထားကာ ထုိစစ္သားအေလာင္းတုိ႔ကုိ ဗုဒၶဂယာျမဳိ႔ရွိ ေက်ာင္းရာေစတီရာတုိ႔၌ ျမဳတ္ႏွံျပီး၊ အခ်ဳိ႔ကုိ ဗုဒၶဂယာ ႏွင္႔ ဂယာျမဳိ႔ အၾကားသုိ႔ ယူေဆာင္ကာ ေစတီ ပုထုိးမ်ားမွ အုပ္ ေက်ာက္ တုိ႔ျဖင္႔ အရုိးဂူ ဗလီ မ်ားကုိေဆာက္လုပ္ခဲ႔ေလ၏။
တဖန္ ဘတ္တီယာ ခိလဂ်ီသည္ ၁၁၉၇ ခုႏွစ္၌ မဂဓေနျပည္ေတာ္ကုိ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ခဲရာ ေရွးနည္းတူပင္ (ဗုဒၶ+ဟိႏၵဴ) ဘာသာ ႏွစ္ခုစလုံးကုိ ဖ်က္ဆီးျပန္ေလ၏။ ထုိ႔ေနာက္ ၁၁၉၉ ခုႏွစ္၌ ဗုိလ္မူး မုိဟာမက္ ကုတ္ဘြဒၵိန္ သည္ ပါဋလိပုတ္ နာလႏၵ ရာဇျပည္ စသည္နယ္မ်ားကုိတုိက္ခုိက္ျပီး ေက်ာင္ကန္ ေစတီ ပုထုိး အေဆာက္အဦ မ်ားစြာတုိ႔ကုိ မီးရွဳိ႕ဖ်က္ဆီးျပီး ရဟန္းေတာ္ မ်ားစြာတုိ႔ကုိ သတ္ျဖတ္ၾကေလရာနလံမထူႏုိင္ေအာင္ ပ်က္ဆီရေလ၏။

ကုသိနာရုံ
ဖ်က္ဆီးမီးရွဳိ႔ခံခဲ႔ရေသာ ကုသိနာရုံေက်ာင္းေတာ္ၾကီ၏ ေအာက္တံခါးႏွစ္ဘက္တြင္ အေခါင္းၾကီးႏွစ္ခုရွိရာ ယင္းတုိ႔အထဲ၌ ေရွးေဟာင္းတံခါးမ်ားတြင္ တပ္ဆင္ခဲ႔ေသာ ေရွးေဟာင္းပုံစံ သံပတၱာမ်ားႏွင္႔ မီးေသြးအစအနမ်ားအျပင္ မီးရွဳိ႕အသတ္ခံရသည္႔ ရဟန္းတုိ႔၏ အရုိးေတြမ်ားစြာႏွင္႔ မီေလာင္ပစၥည္းမ်ားကုိလည္း ေတြ႔ရွိရေလ၏။ ဤသုိ႔စသည္ မူဆလင္တုိ႔က မီး စသည္လက္နက္တုိ႔ျဖင္႔ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၉၇) ဖ်က္ဆီးခဲ႔ေသာ ကုသိနာရုံေက်ာင္း စသည္႔ေက်ာင္းကန္ေစတီမ်ားကုိေတြ႔ရွိရ၏။ မူဆလင္တုိ႔က ၀ါ၀ါျမင္သမွ်လုိက္သတ္ၾကသျဖင္႔ တခ်ဳိ႔ရဟန္းမ်ား ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳရာ ဂူၾကီးထဲသုိ႔ ၀င္ေျပးၾကသည္တြင္ အျပင္ဘက္မွ တခါးမ်ားကုိ မိးရွိဳ႔၍သတ္ၾကျပန္ေလ၏။

သာ၀တၳိျပည္
အလြန္ထင္ရွားခဲ႔သည္႔ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ၾကီး ႏွင္႔ ပုဗၺာရုံေက်ာင္းေတာ္ၾကီး တည္ရွိရာ သာ၀တၳိျပည္ၾကိးသည္ တေျဖးေျဖးဆုတ္ယုတ္လာခဲ႔ရာ ခရစ္ႏွစ္ ၃ ရာစု၌ အိမ္ေျခ ၂၀၀ ခန္႔သာက်န္ရွိခဲ႔ျပီး ၆ ရာစုအတြင္း သာသကၤမင္းလက္ထက္၌ လုံး၀ ပ်က္ဆီးသြားခဲ႔ရေလ၏။
ယခုအခါ ျမဳိ႔၏အေရွ႕ဘက္မ်က္ႏွာကုိ အစီရ၀တီျမစ္ေရက တုိက္စားသြားခဲ႔ေလ၏။ တူးေဖာ္ၾကည္႔ေသာ္ ပုဗၺာရုံေက်ာင္းေတာ္ၾကီးႏွင္႔တကြဂႏၶကုဋိတုိက္ေလးလုံး ေညာင္ေစာင္းၾကီးတခု အရွင္သာရိပုတၱရာ၏ ဓာတ္ေတာ္ေစတီတဆူ အာနႏၱာေဗာဓိပင္ ႏွင္႔ ေရတြင္းေရကန္မ်ားေပၚထြက္လာခဲ႔ကုန္၏။
ဤသာ၀တၳိျပည္သည္လည္း မူဆလင္တုိ႔ ဖ်က္ဆီးမူ႔မွ မလြတ္ခဲ႔ေခ်။

ပါဋလိပုတ္ျပည္

ဘတ္တီယာ ခိလဂ်ီ အမႈးရွိေသာ မူစလင္ျမင္စီး စစ္သားတုိ႔သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၉၇ ခု၌မဂဓတုိင္း- ပါဋလိပုတ္ျမဳိ႔ေတာ္ၾကီးကုိ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ခဲ႔ျပီး ရဟန္းမ်ားကုိ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္ၾကသည္႔ အျပင္၊ေက်ာင္းကန္ ေစတီပုထုိးမ်ား ရုပ္တုေတာ္မ်ားကုိဖ်က္ဆီးပစ္ၾကေလ၏။ မူဆလင္ဓားေဘးမွ လြတ္သြားခဲ႔သည္႔ ရဟန္းတုိ႔သည္ တိဗက္ နီေပါ ႏွင္႔ အိႏၵိယျပည္ေတာင္ပုိင္းသုိ႔ ထြက္ေျပးသြားခဲ႔ၾကရသည္။ ေျမာက္ပုိင္း အိႏၵိယ “ဘီဟာ” ေခၚ မဂဓနယ္ႏွင္႔ တကြ၊ ပတၱနာ(ပါဋလိပုတ္ျပည္) တုိ႔သည္ထုိအခါမွ စ၍ ခရစ္ႏွစ္ ၁၅၄၁ -အထိ မူဆလင္တုိ႔၏ လက္ေအာက္၌ ရွိခဲ႔ၾကသည္။
ဘီဟာျမဳိ႔၏ ေနရာတကာတြင္ မူဆလင္အရုိးဂူၾကီးမ်ား ႏွင္႔ (ေက်ာက္ဗလီၾကီးတခု) ကုိ ေတြ႔ရွိရာ၄င္းတုိ႔ကုိ ဗုဒၶဘာသာ+ ဟိႏၵဴဘာသာ တုိ႔၏ အေဆာက္အဦအပ်က္တုိ႔မွ ရယူသည္႔ အုပ္ေက်ာက္တုိ႔ျဖင္႔ျပဳလုပ္ခဲ႔ျခင္း ျဖစ္၏။

ရာဇျဂဳိလ္ျပည္

(ေ၀ဘူလ၊ ေ၀ဘာရ၊ ကၠုသိဂီရိ၊ မ႑၀၊ ဂိဇၥ်ကုဋ္ ဟူေသာ ေတာင္ငါးလုံးကာရံထား၍ခံတပ္ၾကီးသဖြယ္ျဖစ္ေသာ၊ ဘုရားရွင္လက္ထက္က လူေပါင္း ကုေဋခ်ီ၍ ေနထုိင္ရာ) ရာဇျဂဳိလ္ျပည္ၾကီးကုိ မူဆလင္တုိ႔အၾကိမ္ၾကိမ္ ၀င္ေရာက္ တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ခဲ႔ျပီး၊ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ - စသည္႔ ဗုဒၶဘာသာအေဆာက္အဦမ်ားစြာတုိ႔ကုိ ဖ်က္ဆီး၍၊ ယင္းတုိ႔မွ အုပ္ေက်ာက္တုိ႔ျဖင္႔ သူတုိ႔၏ အရုိးဂူမ်ား ဗလီမ်ားကုိ ေဆာက္လုပ္ခဲ႔ၾက၏။
အရွင္မဟာကႆပမေထရ္ သီတင္းသုံးေလ႔ရွိသည္႔ “ ပိပၸလိလုိဏ္ဂူၾကီး” အေပၚ၌လည္းမူဆလင္ အရုိးဂူ - ၅- လုံးရွိေသး၏။